【中学数学】数と式~基本公式・例題一覧~

1.正負の数
交換法則・結合法則・分配法則

① 加法の交換法則 : \(a + b = b + a\)  

② 加法の結合法則 : \((a + b) + c = a + (b + c)\)

③ 乗法の交換法則 : \(a \times b = b \times a\)

④ 乗法の結合法則 : \((a \times b) \times c = a \times (b \times c)\)

⑤ 分配法則Ⅰ:\(a \times (b \times c) = a \times b + a \times c\)

⑥ 分配法則Ⅱ:\((a + b) (c + d) = a (c + d) + b (c + d) = ac + ad + bc + bd\)

2.方程式
等式の性質

\(x = y\) とするとき

① \(x + z = y + z\) ←両辺に同じものを足した値は等しい

② \(x – z = y – z\)  ←両辺に同じものを引いた値は等しい

③ \(x \times z = y \times z\)  ←両辺に同じものをかけた値は等しい

④ \(x \div z = y \div z\)  ←両辺に同じものを割った値は等しい

⑤ \(y = x\)  ←両辺は入れかえても等しい

比例式の性質

\(a : b = c : d\) ならば \(ad = bc\) ←比例式の外項の積と内項の積は等しい

2次方程式の解の公式

2次方程式\(ax^2+bx+c=0\)の解は

\(x=\displaystyle\frac{-b±\sqrt{b^2-4ac}}{2a}\)

例題

2次方程式\(x^2+5x+3=0\)を解け。

解答

\(x=\displaystyle\frac{-5±\sqrt{5^2-4 \cdot 1 \cdot 3}}{2 \cdot 1}\)

\(=\displaystyle\frac{-5±\sqrt{13}}{2}\)

2次方程式の偶数解の公式

2次方程式\(ax^2+2b’x+c=0\)(\(x\)の項が偶数の場合)の解は

\(x=\displaystyle\frac{-b’±\sqrt{b’^2-ac}}{a}\)

例題

2次方程式\(x^2+4x+2=0\)を解け。

解答

\(x=\displaystyle\frac{-2±\sqrt{2^2-1 \cdot 2}}{1}\)

\(=-2±\sqrt{2}\)

2次方程式\(ax^2+bx+c=0\)の解き方

①因数分解の利用

⇒ 左辺が因数分解できるとき

②平方根の利用

⇒ \(x^2=p\)の形になるとき(\(x\)の項がないとき)

③解の公式の利用

⇒ ①,②以外のとき

例題

次の2次方程式を解け。

①\(x^2-5x+6=0\)

②\(2x^2=6\)

③\(3x^2-5x-1=0\)

解答

①\(x^2-5x+6=0\)

\((x-2)(x-3)=0\)

  より

   \(x=2, 3\)

②\(2x^2=6\)

\(x^2=3\)

よって

\(x=\pm \sqrt{3}\)

③\(x=\displaystyle\frac{-(-5)±\sqrt{(-5)^2-4 \cdot 3 \cdot (-1)}}{2 \cdot 3}\)

\(=\displaystyle\frac{5±\sqrt{37}}{6}\)

3.指数法則
指数法則

\(m , n \)は正の整数とする。

① \(a^m \times a^n = a^{m + n}\) 

② \(a^m \div a^n = a^{m – n}\)

③ \((a^m)^n = a^{mn}\)

④ \((ab)^n =a^n b^n\) 

※\(a^0 =1 \) 

例題

次の計算をせよ。

① \(a^3 \times a^2 \) 
② \(a^3 \div a^2 \)
③ \((a^4)^2 \)
④ \((ab)^3 \) 

解答

① \(a^3 \times a^2 = a^{3+2}=a^5 \) 
② \(a^3 \div a^2 = a^{3-2} = a\)
③ \((a^4)^2 = a^{4 \times 2} =a^8\)
④ \((ab)^3 =a^3 b^3\)

4.展開
展開公式

①\((a+b)^2 = a^2 + 2ab + b^2\)
\((a-b)^2 = a^2 – 2ab + b^2 \)

②\((a+b) (a-b) = a^2 – b^2 \)

③\((x+a) (x+b) = x^2 + (a+b) x + ab \)

④\((ax+b)(cx+d) = acx^2 + (ad+bc) x + bd\)

例題

次の式を展開せよ。

① \((x+3y)^2 \)
② \((2a+b) (2a-b) \)
③ \((x+3) (x+2) \)
④ \((2x+3) (3x-5) \)

解答

① \((x+3y)^2 = x^2 + 2・x・(3y) + (3y)^2 = x^2 + 6xy + 9y^2\)
② \((2a+b) (2a-b) = (2a)^2 – b^2= 4a^2 – b^2 \)
③ \((x+3) (x+2) = x^2 + (3+2) x + 3 \cdot 2 = x^2 + 5 x + 6 \)
④ \((2x+3) (3x-5) \)
\(= 2 \cdot 3 x^2 + \{ 2 \cdot (-5) + 3 \cdot 3 \} x + 3 \cdot (-5) \)
\(= 6x^2 – x -15 \)

\((a+b+c)^2\)の展開公式

\((a+b+c)^2 = a^2 + b^2 + c^2 + 2ab + 2bc + 2ca\)

例題

次の式を展開せよ。

\((x – 2y + z)^2 \)

解答

\((x – 2y + z)^2 \)
\(= x^2 + (-2y)^2 + z^2\)
\(+2 \cdot x \cdot (-2y)+2 \cdot (-2y) \cdot z +2 \cdot z \cdot x\)
\(= x^2 + 4y^2 + z^2 – 4xy – 4yz + 2zx\)

5.因数分解
共通因数のくくり出し

\(AB + AC = A (B+C) \)

例題

次の式を因数分解せよ。

\(3a^3b-9a^2b^2 \)

解答

\(3a^3b-9a^2b^2 = 3a^2b(a-3b)\)

因数分解の公式

① \(a^2 + 2ab + b^2 = (a+b)^2 , a^2 – 2ab + b^2 = (a-b)^2 \)

② \(a^2 – b^2 = (a+b) (a-b) \)

③ \( x^2 + (a+b) x + ab = (x+a) (x+b)\)

④ \( acx^2 + (ad+bc) x + bd=(ax+b) (cx+d)\) ※たすきがけ

例題

次の式を因数分解せよ。

① \(x^2 + 12xy + 36y^2\)
② \(25a^2 – 9b^2 \)
③ \(x^2 +6x +5 \)
④ \( 8x^2-51x+18 \)

解答

① \(x^2 + 12xy + 36y^2\)
\(= x^2 + 2 \cdot x \cdot 6y + (6y)^2\)
\(=(x+6)^2 \)
② \(25a^2 – 9b^2 \)
\(=(5a)^2 – (3b)^2\)
\(= (5a+3b) (5a-3b) \)
③ \(x^2 +6x +5 \)
\(= x^2 + (1+5) x + 1 \cdot 5\)
\( = (x+1) (x+5)\)
④ \( 8x^2-51x+18\)
\(= (x-6) (8x-3)\)

6.根号の計算
平方根の性質

① \(a \geq 0\) のとき \((\sqrt{a})^2 =(- \sqrt{a})^2 = a, \sqrt{a} \geq 0 \)

② \( \begin{eqnarray} \sqrt{a^2}=|a| = \begin{cases} a & (a \geq 0 のとき) \\ -a&(a \lt 0のとき) \end{cases}\end{eqnarray}\)

例題

次の値を求めよ。
① \((-\sqrt{7})^2\)
② \(\sqrt{9}\)

解答

① \((-\sqrt{7})^2=7\)
② \(\sqrt{9}=\sqrt{3^2}=3\)

平方根の公式

\(a>0, b>0, k>0 \) のとき

① \(\sqrt{a} \sqrt{b} = \sqrt{ab} \)

② \(\frac{\sqrt{a}}{\sqrt{b}} = \sqrt{\frac{a}{b}} \)

③ \(\sqrt{k^2 a} = k \sqrt{a} \)

例題

次の値を求めよ。
① \(\sqrt{3}\sqrt{5}\)
② \(\frac{\sqrt{24}}{\sqrt{8}}\)
③ \(\sqrt{20}\)

解答

① \(\sqrt{3}\sqrt{5}=\sqrt{3 \cdot 5}=\sqrt{15}\)

② \(\frac{\sqrt{24}}{\sqrt{8}}=\sqrt{\frac{24}{8}}=\sqrt{3}\)

③ \(\sqrt{20}=\sqrt{2^2 \cdot 5}=2\sqrt{5}\)

よかったらシェアしてね!
  • URLをコピーしました!
  • URLをコピーしました!

コメント

コメントする

CAPTCHA


目次